Cholesterol jest niezbędny w organizmie m.in. do budowania błon komórkowych oraz do produkcji hormonów i witamin. To bardzo ważne funkcje, dlatego natura dba o to, by tego związku nie zabrakło. Jest nie tylko wytwarzany w wątrobie, ale również pozyskiwany z pożywienia. W krwiobiegu przemieszcza się z pomocą białek. To od ich budowy zależy, czy szeroko rozumiany cholesterol jest „zły” czy „dobry”. Jaka dieta wpływa na wzrost niepożądanego rodzaju substancji?
Na czym polega związek cholesterolu i białek?
Cholesterol jako tłuszcz nie rozpuszcza się we krwi. Dopiero po związaniu ze specjalnymi białkami może być transportowany po organizmie. Takie cząsteczki, składające się z cholesterolu i białek, noszą nazwę lipoprotein. To je potocznie nazywa się cholesterolem. Istnieją ich dwa rodzaje:
- lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL) dostarczają cholesterol do komórek w całym organizmie. Ponieważ zwiększona ilość tego rodzaju cząstek ma zdolność do odkładnia się w ścianach różnych tętnic oraz w tętnicach wieńcowych, często jest nazywany „złym cholesterolem”.
- lipoproteiny o dużej gęstości (HDL) wyłapują cząsteczki LDL z naczyń krwionośnych i przenoszą je z powrotem do wątroby, skąd są usuwane. Z tego powodu cząsteczki te bywają określane mianem „dobrego” cholesterolu.
Cholesterol bierze udział w budowie błon komórkowych, produkcji hormonów, witaminy D i substancji, które ułatwiają trawienie tłuszczów. Współczesny styl życia oraz niezdrowa dieta często przyczyniają się do tego, iż organizm wytwarza więcej tego lipidu. W takiej sytuacji „zły” cholesterol, którego podwyższona ilość gromadzi się w naczyniach krwionośnych następnie odkłada się w tętnicach powodując ich stwardnienie oraz zwężeniem przez co utrudnia przepływ krwi. do ważnych dla życia organów.
Jak różne rodzaje tłuszczu wpływają na cholesterol?
Eksperci uważają, że najlepszym sposobem na utrzymywanie zdrowej równowagi między ilością lipoprotein obu gęstości jest wybieranie pokarmów zawierających tłuszcze nienasycone, ograniczanie tych, które są bogate w nasycone i wyeliminowanie tych obfitujących w tłuszcze trans. Każdy z tych trzech rodzajów tłuszczów ma różny wpływ na poziom cholesterolu:
- nienasycone, obecne głównie w rybach, orzechach, nasionach i olejach roślinnych, mogą przyspieszyć wchłanianie i rozkładanie „złego” cholesterolu w wątrobie.
- nasycone, występujące głównie w mięsie i produktach mlecznych, powodują, że wątroba produkuje więcej cholesterolu. Zazwyczaj to ich nadmierne spożycie stanowi odpowiedź na pytanie, dlaczego cholesterol rośnie.
- trans, zawarte w olejach roślinnych, w temperaturze pokojowej małą postać stałą. Producenci przetworzonej żywności uzyskują je sztucznie wykorzystując proces zwany uwodornieniem.
Wyjątkowa szkodliwość tłuszczów trans wynika z tego, że nie tylko podnoszą poziom „złego” cholesterolu, ale także obniżają stężenie „dobrego”.
Jakiej żywności lepiej unikać?
Tłuszcze nasycone powinny stanowić nie więcej niż kilka procent całkowitej dziennej liczby kalorii. By to osiągnąć, warto ograniczyć spożycie tłustej wołowiny, baraniny, wieprzowiny, drobiu ze skórą i pełnotłustego nabiału.
Z kolei pokarmy bogate w tłuszcze trans, od których najlepiej trzymać się z daleka, to pakowane ciasta, ciasteczka i herbatniki, chipsy i krakersy, a także wszelkie produkty, które w składzie mają częściowo uwodornione oleje roślinne.
Metody przyrządzania dań również mogą wpływać na zawartość cholesterolu w posiłkach. Dlatego przed obróbką cieplną warto odcinać cały widoczny tłuszcz z mięsa i zdejmować skórę z drobiu, unikać smażenia, a korzystać z piecyka lub grilla z systemem odprowadzania tłuszczu, do wydobywania smaku potraw używać wina zamiast sosów, a przed jedzeniem zupy schłodzić ją, usunąć wierzchnią warstwę zastygłego tłuszczu i dopiero podgrzać.
Jaką żywność warto włączyć do diety?
Jednocześnie trzeba pamiętać, że dieta całkowicie beztłuszczowa również może być niekorzystna, ponieważ zakłóca funkcjonowanie wielu układów w organizmie. Dla prawidłowego stężenia cholesterolu ważne jest po prostu wybieranie zdrowych tłuszczów. Obfitują w nie takie produkty jak tłuste ryby (łosoś, pstrąg, tuńczyk, sardynki), orzechy i nasiona, awokado czy oliwa z oliwek.
Wymienione sposoby równoważenia diety wpływają korzystnie nie tylko na stężenie cholesterolu, ale również, przyczynia się do poprawy funkcjonowania całego organizmu oraz do lepszego samopoczucia.
